Ölkədə sahibkarları dəstəkləmək üçün müxtəlif dövlət mexanizmləri var
İstiqamət: azad sahibkarlığın və liberal iqtisadiyyatın təşviqi
Eldəniz Əmirov: "KOBİA-nın sahibkarlara yönəlik fəaliyyəti kifayət qədər genişdir"
Azərbaycanda iş adamlarının maneəsiz fəaliyyəti, ölkədə sahibkarlıq mühitinin daha da yaxşılaşdırılması istiqamətində davamlı olaraq addlmlar atılır, işlər həyata keçirilir. Məhz həyata keçirilən bu kimi məqsədyönlü tədbirlərin nəticəsidir ki, bu gün Azərbaycan həm yerli, həm də xarici investorlar üçün ən cəlbedici ölkə kimi tanınır. Biz də qeyd edilən sahədə atılan addımlar, sahibkarlıq mühitinin davamlı olaraq daha da yaxşılaşdırılması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlərlə bağlı iqtisadçı Eldəniz Əmirovla söhbətləşdik.
-Eldəniz müəllim, ölkədə sahibkarlıq mühitini necə xarakterizə edərdiniz və dövlətin sahibkarlara yönəlik siyasəti, diqqət və qayğısına sahibkarlar öz fəaliyyətləri ilə qarşılıq verə bilirlərmi?
-Azərbaycanda sahibkarlıq mühitinin yaxşılaşdırılması üçün ardıcıl olaraq müxtəlif silsiləli tədbirlər həyata keçirilir və bunun da nəticəsidir ki, 5 il bundan əvvəlki sahibkarlıq sahəsindəki vəziyyətlə bu günkü durum arasında kəskin fərq var. Eləcə də 10 il əvvəlki vəziyyətlə 5 il əvvəl olan vəziyyət arasında fərq müşahidə edilirdi. Yəni hər il müəyyən qədər sahibkarlıq mühitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində işlər görülür. Bu da ölkədə statistik göstəricilərin açıqlandığı, müşahidə edildiyi zaman öz təsdiqini tapır. Məlum olduğu kimi sahibkarlıq fəaliyyətlərinin böyük hissəsi qeyri-neft sektoru üzrədir. Qeyri-neft ixracı və qeyri-neft istehsalının Ümumi Daxili Məhsulun həcmində olan statistikasına baxdıqda görürük ki, bu sahədə də illər üzrə artımlar müşahidə edilməkdədir.
Ölkədə sahibkarları dəstəkləmək üçün müxtəlif dövlət mexanizmləri vardır və sahibkarlığın stimullaşdırılması üçün bir çox qurumların koordinasiyalı şəkildə fəaliyyəti mövcuddur. Ancaq sahibkarların fəaliyyətinin stimullaşdırılması, onlara dəstəyin göstərilməsi istiqamətində qurumların təsnifatını apardıqda heç bir tərəddüd etmədən Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyinin (KOBİA) həmin qurumların içərisində lider mövqeyə malik olduğunu görürük. Çünki KOBİA-nın sahibkarları stimullaşdırmaq üçün kifayət qədər böyük dəstək mexanizmləri var. Bu mexanizmlər çərçivəsində KOBİA tərəfindən çox ciddi işlər görülür. Təsərrüfat subyektlərinin, sahibkarların yeni biznesə başlaması üçün KOBİA-nın dəstək mexanizmi mövcuddur. Belə ki, müraciət edən subyektlər KOBİA tərəfindən biznes planın yazılmasında köməklik ala bilərlər. Həmçinin bazar araşdırmalarının aparılması, vacib istiqamətlər üzrə sorğuların keçirilməsində köməklik ala bilərlər. Eləcə də sahibkarlar maarifləndirmə istiqamətində təlimlərin keçirilməsində KOBİA-nın mövcud dəstək mexanizmlərindən yararlana bilərlər. Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyinin ölkənin 40-a yaxın inzibati rayonunda KOB Dostu deyilən əməkdaşları fəaliyyət göstərir. KOB Dostu bilavasitə ölkənin regionlarında olan və biznes qurmaq istəyən şəxslərin yeni biznes yaratmasına dəstək göstərir. Yaxud mövcud biznes fəaliyyəti ilə məşğul olan təsərrüfat subyektlərinin biznesinin genişləndirilməsi, bu biznesin dəstəklənməsi istiqamətində ciddi köməklik göstərir. Bu da yuxarıda qeyd etdiyim kimi bazar araşdırmaları, sərgilərin təşkil olunması, sahibkarların istehsal etdiyi məhsulların tanıdılmasında, eləcə də KOB subyektlərinin istehsal etdiyi mal və məhsulların iri ticarət mərkəzləri şəbəkələrində satışının təşkil edilməsində özünü göstərir. Yəni, bir çox aspektlərdə Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyinin sahibkarlara yönəlik fəaliyyəti kifayət qədər genişdir.
-Zaman-zaman bəzi sahibkarlıq subyektlərində yoxlamaların dayandırılması, yaxud ölkəyə idxal olunan bəzi məhsullara görə vergidən azad olunma iş adamlarının fəaliyyətinə necə təkan verir?
-Sahibkarlıq subyektlərində yoxlamaların dayandırılmasına gəlincə, onu deyə bilərəm ki, ölkədə baş verən devalvasiyadan sonra müəyyən problemlər yaşanmağa başladı və həmin problemlərin həlli istiqamətində atılan addımlardan biri də sahibkarlıq subyektlərində yoxlamaların dayandırılması ilə bağlı Cənab Prezident tərəfindən müvafiq fərmanın imzalanması idi. Fərman 1 il müddətinə imzalansa da, lakin hər il mövcud durumu nəzarətdə saxlamaq, eyni zamanda tənzimləmə prosesinin daha optimal aparılması məqsədilə onun müddəti artırılır. Həmçinin, bu il də yoxlamalar dayandırılıb. Ancaq onu qeyd edim ki, bu bütün sahələr üzrə yoxlamaların dayandırılması demək deyil, böyük bir qism sahibkarlıq subyektləri üçün yoxlamalar dayandırılıb. Lakin xüsusi hallar vardır ki, dövlətin nəzarət mexanizminin davamlılığının vacib hesab olunan sahələrində yoxlamalar qalır. Lakin qeyd etdiyim kimi böyük anlamda yoxlamalar dayandırılıb.
-İş adamları, sahibkarların azad edilən ərazilərə investisiya yatırması üçün hansı stimulllaşdırıcı adddımların atılmasına ehtiyac var?
-İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq istəyən subyektlər, investisiya yatırmaq istəyən şəxslər İqtisadiyyat Nazirliyi, eləcə də Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyinə müraciət edirlər və həmin müraciətlərin geniş bir reyestri hazırlanır. Zərurət yarandığı təqdirdə həmin investorlarla əlaqə saxlanılaraq yatırımlar reallaşdırıla bilər. Ancaq hazırda nəzərə almaq lazımdır ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə proseslər daha çox dövlət investisiya layihələri formasında icra edilir. Çünki burada iqtisadi fəaliyyətdən əvvəl infrastruktur layihələri icra edilməli, yollar çəkilməli, elektrik təminatı yaradılmalı, ərazilər minalardan təmizlənməlidir. Yalnız bundan sonra özəl subyektlərin burada fəaliyyəti üçün əlverişli mühitin daha açıq olacağı gözləniləndir.
-Ümumilikdə, ərazilərimizin işğaldan azad edilməsi sahibkarlar üçün hansı yeni imkanlar açır?
-İstənilən ərazi yeni fəaliyyət üçün ən vacib elementlərdən biridir. Yəni fəaliyyət göstərmək üçün ilk növbədə ərazi lazımdır. İşğaldan azad olunmuş ərazilərin sahəsi isə kifayət qədər böyükdür və 10 min kvadrat kilometrə yaxın ərazi işğaldan azad edilib ki, bu da kifayət qədər iqtisadi potensiala malikdir. Bura istər kənd təsərrüfatı, istər sənaye, istərsə də xammal xarakterli ciddi potensiala malik ərazilərdir. Bu da sahibkarlığın inkişafı üçün perspektivdə çox geniş imkanları özündə saxlayır. Düşünürəm ki, ərazilərin minalardan təmizlənməsi başa çatdıqdan və Ermənistanla sülh müqaviləsi bağlandıqdan sonra işğaldan azad edilmiş ərazilərdə sahibkarlıq fəaliyyətinin böyük sürətlə inkişaf edəcəyini görəcəyik.
Süleyman İsmayılbəyli
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə çap edilmişdir