Körpələri soyuqdəymədən necə qoruyaq? - MÜSAHİBƏ

Havaların soyumağa başlaması ilə əhali arasında soyuqdəymə və qrip halları da artır. Xüsusən də uşaqlar tez-tez belə yoluxucu xəstəliklərə yoluxurlar. Valideynlər tərəfindən "uşağın burnu axır", "yaman öskürür", "neçə gündür qızdırması düşmür" kimi şikayətlər daim eşidilir. Bu problem demək olar ki, hər bir uşaq böyüdükcə dəfələrlə qarşılaşacağı, hər yerdə rast gəlinən uşaqlıq xəstəliyidir.
Körpələrdə soyuqdəymə sinuslar, boğaz və nəfəs borusu yoluxduqda baş verən bir xəstəlikdir. Xüsusilə qapalı yerlərdə asanlıqla yayıla bilən soyuqdəymə bütün fərdlərə olduğu kimi körpələrə də təsir edə bilər. 200-dən çox müxtəlif növ virusun törətdiyi soyuqdəymə adətən təxminən 10 gün ərzində öz-özünə sağalır. Bununla belə, müxtəlif müalicə üsulları körpənin yüngül soyuqdəymə əlamətlərini yaşamasına kömək edə bilər.
Bəs körpələrdə soyuqdəymə əlamətləri hansılardır? Körpələrdə soyuqdəymə neçə gün davam edir?  Yeni doğulmuş körpələrdə soyuqdəymələri necə müalicə etmək olar?

Mövzu ilə bağlı pediatr Nuridə Quluzadə suallarımızı cavablandırdı:

- Körpələrin immun sistemi yetərincə inkişaf etmədiyi üçün onlar böyüklərə nisbətən xəstəliklərə daha çox meyllidirlər. Bu xəstəliklərdən biri də burun-boğaz nahiyəsinin infeksiyası ilə xarakterizə olunan soyuqdəymədir. Soyuqdəymənin əsas səbəbi virusların bu nahiyələrdə çoxalmasıdır. Soyuqdəymə asqırarkən, öskürərkən, danışarkən və ya burunun təmizlənməsi zamanı havaya buraxılan damcıları tənəffüs etməklə insandan insana keçə bilər. Hətta yoluxmuş şəxsin toxunduğu səthə toxunmaq da dolayı yolla körpənin virusa tutulmasına səbəb ola bilər.
Yeni doğulmuş körpələrdə soyuqdəymələrin səbəblərindən biri körpənin kifayət qədər ana südü qəbul etməməsi ola bilər, çünki ana südündə infeksiyanın qarşısını almağa kömək edən antikorlar var. Kifayət qədər ana südü almayan körpələr soyuqdəyməyə daha çox meylli ola bilər. Çünki ana südü ilə qidalanan körpələr analarının yaşadıqları və ya məruz qaldıqları xəstəliklərə qarşı immunitetin tam və ya bir hissəsinə malikdirlər. Lakin bu o demək deyil ki, ana südü ilə qidalanan körpələr soyuqdəyməyə qarşı tam immunitetlidirlər.
Əlbəttə ki, valideynlər üçün övladlarının sağlamlığı hər şeydən önəmlidir. Körpələr narahat olduqlarını şifahi şəkildə ifadə edə bilmirlər. Ona görə də valideynlərin körpələrini yaxşı tanıması və körpələrində baş verən dəyişiklikləri diqqətlə izləməsi vacibdir. Körpələr qrip olanda valideynlərinə problemlərini hansısa formada izah edirlər. Bu vəziyyətdə bəzi ehtiyat tədbirləri görmək və ona kömək etmək lazımdır. Yetkinlərdə olduğu kimi, qrip körpələrdə də ağır keçə bilər.

- Körpələrdə soyuqdəyməni necə müəyyən etmək olar?

- Ümumiyyətlə, qrip virusu kimi viruslar xəstə insanların ətraf mühitə yaydıqları damcılar vasitəsilə sağlam insanlara keçir. Bu damcılar öskürmə, asqırma və hətta danışarkən ətraf mühitə yayılır. Xəstə insanlar körpələrə yaxınlaşdıqda, bu damcılar körpəyə yoluxa  və qripə səbəb ola bilər. Bu səbəblə qripi olanların və ya halsızlıq, yorğunluq kimi əlamətlər göstərənlərin öskürərkən və asqırarkən salfetlərdən istifadə etmələri, körpələrdə isə qripin adətən ciddi bir kurs keçirməməsi vacibdir. Evdə tətbiq oluna biləcək bəzi üsullarla bir neçə gün ərzində həll oluna bilər. Ancaq bəzi hallarda qrip pnevmoniya və bronxit kimi ciddi xəstəliklərə də səbəb ola bilər ki, bu vəziyyətdə körpədə davamlı yüksək hərarət, uzun müddət davam edən zəiflik, uzun müddət davam edən əzələ ağrıları və davamlı öskürək varsa, həkimdən kömək almağı və körpəni müəyyən aralıqlarla müayinə etdirməyi unutmamaq lazımdır.
Körpələrdə soyuqdəymə dedikdə ağla gələn ilk əlamətlərdən biri burun tutulması və ya axıntı ola bilər. Körpələrdə burun axıntısı adətən maye və şəffaf olaraq başlayır, lakin bir neçə gün ərzində axıntı sarımtıl və ya yaşılımtıl rəngə çevrilir və qalın konsistensiyaya malikdir. Belə bir burun axıntısının olması normaldır. Başqa sözlə, bu, körpənin pisləşdiyini göstərmir. 2 aylıq və ya 6 aylıq körpələrdə soyuqdəymə əlamətləri demək olar ki, eynidir. Bu, həm də valideynlər tərəfindən tez-tez verilən "2 aylıq körpələrdə soyuqluğun əlamətləri hansılardır?" sualına cavab verir.
Körpələrdə soyuqluğun digər əlamətlərindən bəziləri qızdırmaq, gecələr artmağa meylli olan öskürək, asqırmaq, iştahsızlıq, burun tutulmasına  görə qidalanmada çətinlik, tez-tez yuxuya getmək, yorğunluq, boğuqluq, qıcıqlanma və s. kimi sıralana bilər.
Soyuqdəymə bir müddət ərzində keçməzsə, həkimə müraciət etmək lazımdır. Hərarətin 38,5 dərəcədən yuxarı qalxması, davamlı qızdırma, davamlı boğaz ağrıları, nəfəs darlığı kimi əlamətlər olduqda mütləq şəkildə pediatrla məsləhətləşmək tövsiyə olunur.

- Bəs, körpələrdə soyuqdəyməni necə müalicə etmək olar?

- Körpələrdə soyuqdəymə ümumi infeksiya növüdür və adətən buna viruslar səbəb olur. Körpələrin xüsusilə qış aylarında soyuqdəymələrə tutulması adi haldır. Valideynlərin narahatlığına səbəb olan soyuqdəymə hallarının əksəriyyəti 7-10 gün ərzində öz-özünə yox olur.
Körpələrdə soyuqdəyməni evdə müalicə etmək üçün körpəni rahat saxlamaq, bol maye vermək və körpə kiçikdirsə, ana südü ilə qidalandırmaq tövsiyə olunur. Körpənin çox istirahət etməsini təmin etmək də sağalma prosesini sürətləndirməyə kömək edə bilər. Körpənin yerləşdiyi otağı nəmləndirmək və körpəni vanna otağı kimi buxarlı bir mühitdə saxlamaq körpənin dincəlməsinə kömək edə bilər.
Körpələrin soyuqdan daha asan keçə bilmələri üçün onların burunlarını təmizləmək tövsiyə olunur. Bunun üçün şoran damcılarından və sorma lampasından istifadə etmək mümkündür.
Bütün körpələr inkişafa hazır immun sistemi ilə doğulsalar da, bu müdafiə mexanizminin yetişməsi üçün vaxt lazımdır. Bu səbəbdən körpələr soyuqdəyməyə səbəb olan infeksiyalara daha həssas olurlar.
Körpələrdə soyuqdəymə təxminən 200 müxtəlif virusa görə baş verə bilər. Hər bir soyuqluq körpənin toxunulmazlığını inkişaf etdirməyə kömək edir. Buna baxmayaraq, xəstə uşaq sahibi olmaq əksər valideynlər üçün təbii olaraq qorxudur. Bundan əlavə, yeni doğulmuş körpələrdə soyuqdəymə pnevmoniya və ya krup kimi müxtəlif xəstəliklərə çevrilə bilər. 3 aylıq və 3 aydan yuxarı körpələrdə soyuqdəymə qızdırma ilə müşayiət olunursa, pediatra müraciət etmək məsləhətlidir.
2 yaşdan kiçik körpələrdə qrip daha ciddi fəsadlara və hətta pnevmoniya kimi ölümcül xəstəliklərə səbəb ola bilər. Körpənin qripi olduqda, hırıltı, döş qəfəsində nəfəs almaqda çətinlik və ya davamlı qızdırma varsa, kömək alınaraq gecikmədən dərmanlara başlanmalıdır. Ancaq qripi olan hər körpənin dərmana ehtiyacı olmur. Bəzi hallarda valideynlər körpələri qrip olanda dərhal antibiotiklərdən istifadə etmək istəyirlər. Ancaq qrip kimi viral xəstəliklərdə antibiotiklərin istifadəsi xəstəliyin müalicə prosesinə müsbət qatqı təmin etmir. Virusların yaratdığı xəstəliklərdə antibiotiklərin istifadəsi lazımsızdır. Körpənin bronxit və ya sətəlcəm kimi qriplə əlaqəli xəstəlikləri inkişaf edərsə, antibiotiklər yalnız həkim tərəfindən uyğun görüldüyü kimi tələb oluna bilər. Bundan əlavə, körpələrdə qripin ən əhəmiyyətli əlamətlərindən biri burun tıkanıklığı olduğu üçün bəzi burun damcıları qrip olan körpələri rahatlaşdıra bilər.

- Bu vəziyyət nə qədər müddət ərzində müşahidə olunur və tamamilə yaxşılaşır?

- Körpələr qrip olanda ilk növbədə qeyd etdiyim kimi, körpəyə istirahət verilməli, iştahı olmasa belə qidalanmasına köməklik edilməlidir. Xüsusilə qrip olan körpələrə toyuq suyu və sümük suyu ilə hazırlanan şorba kimi maye qidalar verilməlidir. Körpə ana südü ilə qidalanırsa, daha tez-tez əmizdirilməsi körpənin bədəninin tarazlığının qorunmasında və sağalmasında mühüm rol oynayır. Körpələri qripə yoluxan ana və ataların körpələrinə daha yaxşı baxa bilmələri üçün maska taxaraq, gigiyenaya diqqət yetirməklə özlərini qripdən qorumaları məsləhətdir.
Əksər hallarda soyuqdəymə 7-10 gün ərzində yaxşılaşır. Lakin daha kiçik körpələr üçün bərpa dövrü 2 həftəyə qədər çəkə bilər.
Körpələrdə soyuqdəymə üçün xüsusi hazırlanmış bir müalicə olmasa da, pediatrlar körpənin soyuqdəymə əlamətlərini aradan qaldırmaq üçün bəzi dərmanlar təyin edə bilər. Ağrı kəsicilər, antihistaminiklər, öskürək və bəlğəmgətiricilər kimi dərmanlar soyuqdəymə əlamətlərini aradan qaldıra bilər.

Röyalə Xəyal