Sənət və biznes arasında: Aşağı səviyyəli mahnı sözlərinin cəmiyyətə təsiri
Son zamanlar bir vaxtlar qəlblərimizi dərin duyğulara kökləyən, həyatın mənalarını şeirlərində daşıyan mahnılar yerini daha səthi, bəzən isə səviyyəsiz sözlərə buraxıb.
Necə oldu ki,
"Saçlarına gül düzüm,
Mənim günüm, gündüzüm!
Sənsiz mən necə dözüm,
Bilmirəm özüm..."
kimi incə ruhlu misralar öz yerini bəsit, mənasız, söz yığınından ibarət misralara buraxdı? Bu dəyişiklik nə ilə əlaqədardır? Niyə bu cür mənasız mahnı sözləri artmaqda davam edir? Axı, bizim musiqi tariximiz çox zəngindir..
Musiqi artıq bir çoxları üçün bir sənət olmaqdan çıxıb. Təəssüflər olsun ki, indi onu böyük ticarət sahəsi olaraq görürlər. Bütün hədəf, məqsəd dinləyici sayının milyonlara qalxmasıdır. Deyəsən, bu yolda da hər sözü, misranı "mübah" görürlər. Əsas məsələ ticarətdir. Ən çox satılan və dinlənilən mahnıları yaratmağa çalışırlar. Sənəti nəzərə almayaraq dinləyici sayına hədəflənəndə, sənətin dərinliyi və mənası itir. Artıq heç kim dinləyicinin ruhunu oxşamağı, onun qəlbinə toxunmağı düşünmür. İndi onlara "izlənmə, bəyəni, şərh" lazımdır. Bu üç funksiyanın rəqəmləri yüksəlməlidir. Nəticədə, daha geniş kütləyə xitab edən, lakin məzmunsuz, mənasız, bəsit sözlər ortaya çıxır. Ticarət musiqinin estetik dəyərini, ruhunu və mənasını aradan qaldırır.
İndi mahnılar ilk olaraq sosial mediada yayılmağa, məhşurluq qazanmağa başlayır. Sosial media platformaları, musiqiçilər üçün həm böyük bir imkan, həm də çətinlik yaradır. Ani şöhrət qazanmaq istəyənlər, tez bir zamanda "trend" ola biləcək mahnılar yaratmağa çalışır. Bu isə səthi və asanlıqla yadda qalan sözlərin seçilməsinə gətirib çıxarır. Belə mahnıların sosial mediada paylaşım və dinlənilmə sayı artdıqca, populyarlaşır və demək olar ki, hər gün yeni bir "müğənni" belə mahnı ifa edir. Çünki artıq çox bəsit, mənasız sözlü bir mahnını belə dillərə salmaq, məhşurlaşdırmaq hamı üçün çox asanlaşıb. Unutmaq lazım deyil ki, sosial mediada yeni çıxan və "trend" olan mahnının məhşurluq müddəti maksimum 1 ay çəkir.
Burada cəmiyyətin dəyərləri və mədəniyyət anlayışlarının zamanla dəyişməsi faktorunu da qeyd etmək lazım gəlir. Bu dəyişikliklər musiqiyə də təsir edir. Gənc nəsil, bəzən daha az ciddi və daha əyləncəli məzmunlara üstünlük verir. Əsası daha az mənalı, lakin daha ritmik və əyləncəli olan mahnılar, onların həyat tərzinə və dünyagörüşünə uyğun gəlir.
Bir digər faktor yaradıcılığın azalmasıdır. Bəzi musiqiçilər və söz yazarları, daha dərin və mənalı mətnlər yazmaq üçün lazım olan yaradıcılıq və zəhməti göstərə bilmir. Daha asan yolla məşhur olmaq və mahnılarını dinləndirmək üçün səviyyəsiz və daha az düşünülmüş sözlərə müraciət edirlər. Bu da, musiqi sənətinin zənginliyinə və dərinliyinə zərər verir.
Televiziya və reallıq şouları, musiqi sənayesinə böyük təsir göstərir. Bu proqramlar, bəzən səviyyəsiz məzmunların və musiqilərin populyarlaşmasına səbəb olur. Televiziya və sosial media vasitəsilə yayılan bu musiqilər, geniş auditoriyaya çatır və nəticədə səviyyəsiz mahnı sözləri daha çox yayılır.
Bəs, bu cür mahnıların yayılması cəmiyyətdə hansı təhlükələrə yol açır?
Aşağı səviyyəli mahnı sözlərinin yayılması cəmiyyətdə bir çox təhlükələrə yol aça bilər. Bu məsələ ilk baxışdan əhəmiyyətsiz görünsə də, dərin təsirlərə malikdir və bir çox sahədə mənfi nəticələr doğura bilər. İlk növbədə, gənclərin psixoloji və mənəvi inkişafı bu cür mahnıların təsirinə məruz qala bilər. Gənclik, hər zaman təzə təəssüratlara açıq olan və formalaşmaqda olan bir dövr kimi, musiqi vasitəsilə mənfi təsirlərə qarşı çox həssasdır. Aşağı səviyyəli mahnı sözləri onların həyat baxışlarını, dəyərlərini və davranışlarını formalaşdırarkən neqativ nümunələr təqdim edə bilər. Bu mahnılarda tez-tez zorakılıq, məsuliyyətsizlik və mənəviyyatsızlıq kimi mövzuların təşviq olunması, gənclərdə bu cür davranışların normal və qəbul edilən olduğuna dair yanlış təəssüratlar yarada bilər. İkincisi, bu cür mahnılar dil və mədəniyyətin deqradasiyasına səbəb ola bilər. Dil, bir millətin ruhudur və onun inkişafı və qorunması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Aşağı səviyyəli, vulqar və mənasız sözlərin geniş yayılması, dilin zənginliyini və gözəlliyini kölgədə qoya bilər. Bu, uzun müddətdə, mədəniyyətin deqradasiyasına və milli dəyərlərin itirilməsinə gətirib çıxara bilər. Musiqi, hər zaman xalqın ruhunu əks etdirməli, onu zənginləşdirməli və yüksəltməlidir.
Üçüncüsü, aşağı səviyyəli mahnılar əxlaq və etik dəyərlərin zəifləməsinə səbəb ola bilər. Cəmiyyətin ümumi əxlaq və etik prinsipləri, bu cür mahnıların təsiri altında zəifləyə bilər. Əgər musiqidə zorakılıq, nifrət və məsuliyyətsizlik təbliğ olunursa, bu, cəmiyyətin bu cür davranışlara daha tolerant yanaşmasına səbəb ola bilər. Bu isə öz növbəsində, cəmiyyətin təhlükəsizliyini və rifahını təhdid edə bilər.
Nəticə etibarilə, aşağı səviyyəli mahnı sözlərinin yayılması cəmiyyət üçün ciddi təhlükələr doğura bilər. Musiqi, insan ruhunu qaldırmalı, ona ilham verməli və daha yaxşıya doğru yönəltməlidir. Buna görə də, musiqinin məzmununa diqqət yetirmək və onun təsirlərini nəzərə almaq vacibdir. Yalnız bu şəkildə, cəmiyyətin sağlam və mənəvi cəhətdən zəngin bir mühitdə inkişafını təmin edə bilərik.
Musiqi cəmiyyətin aynasıdır və bu aynada əks olunan mənzərə cəmiyyətin dəyərlərini və mədəniyyətini əks etdirir. Aşağı səviyyəli mahnı sözlərinin yayılması, bu aynanı bulanıqlaşdıraraq, cəmiyyətin mənəvi və mədəni dəyərlərinin zədələnməsinə səbəb olur. Bunun qarşısını almaq üçün bir neçə vacib addım atmaq lazımdır.
Birinci addım, təhsil sistemində musiqi və incəsənətin əhəmiyyətinin vurğulanmasıdır. Uşaqlar və gənclər, musiqinin nəinki əyləncə vasitəsi olduğunu, həm də bir ifadə forması, mədəniyyətin və tarixin bir hissəsi olduğunu anlamalıdırlar. Onlara yüksək səviyyəli musiqinin qiymətini öyrətmək, musiqinin zəngin dünyasına girişi təmin etmək lazımdır. Bu yolla, onlar musiqi seçimlərində daha seçici olacaq və aşağı səviyyəli mahnıların təsirinə qarşı daha müqavimətli olacaqlar.
İkinci addım, valideynlərin və cəmiyyətin rolu ilə bağlıdır. Valideynlər, uşaqların musiqi seçimlərini izləməli və onlara doğru istiqamət verməlidirlər. Onlar uşaqlara musiqinin necə dərin bir təsirə malik olduğunu və onların həyatında necə bir rol oynaya biləcəyini izah etməlidirlər. Cəmiyyətin özü də yüksək səviyyəli musiqinin qiymətləndirilməsinə və aşağı səviyyəli musiqinin yayılmasına qarşı mübarizə aparmalıdır.
Üçüncü addım, media və musiqi sənayesinin məsuliyyətidir. Media və musiqi sənayesi, təqdim etdikləri məzmunun cəmiyyətə necə təsir etdiyini nəzərə almalıdır. Onlar daha yüksək səviyyəli, mənalı və ilham verici musiqinin yayılmasına üstünlük verməli və aşağı səviyyəli, vulqar və zərərli məzmunlu mahnıların yayılmasına qarşı tədbirlər görməlidirlər. Musiqi sənayesinin bu məsuliyyəti anlaması və buna uyğun hərəkət etməsi, cəmiyyətin musiqi mədəniyyətini yüksəldə bilər.
Son olaraq, hər bir fərdin öz üzərinə düşən məsuliyyəti anlaması vacibdir. Musiqi seçimlərimiz, həm bizim, həm də cəmiyyətin dəyərlərini əks etdirir. Musiqinin cəmiyyətimizdə tutduğu mühüm yerə görə, aşağı səviyyəli mahnıların təsirindən qaçınmaq yalnız bir zərurət deyil, eyni zamanda bir məsuliyyətdir. Bu məsuliyyəti dərk edərək, daha sağlam və daha mənəvi cəmiyyət qurmaq üçün konkret addımlar atmaq vacibdir. Aşağı səviyyəli mahnıların təsirindən qaçmaq və daha yüksək səviyyəli, mənalı musiqiyə üstünlük vermək, həm bizim fərdi inkişafımıza, həm də cəmiyyətin ümumi rifahına töhfə verə bilər.
Beləliklə, aşağı səviyyəli mahnı sözlərinin yayılması ilə mübarizə aparmaq, cəmiyyətin hər bir üzvünün və bütün institutların birgə səyi ilə mümkündür. Musiqi, bizi birləşdirən və ruhumuzu yüksəldən bir qüvvədir. Onun gücünü müsbət yöndə istifadə etməklə, daha sağlam, mənəvi cəhətdən zəngin və harmonik bir cəmiyyət qura bilərik. Musiqi, insan qəlbini dərinliklərindəki gözəlliklərə aparan bir açardır. Onun bu açarından ağıllı və məqsədli istifadə edərək, sağlam və mənəvi zəngin bir cəmiyyət qurmaq mümkündür. Hər birimizin vəzifəsi, musiqinin bu sehrli gücünü yaşamaq və gələcək nəsillərə parlaq və ilhamverici bir dünya təqdim etməkdir. Bu yolda, musiqi bizi birləşdirəcək və ruhumuzu yüksəldəcəkdir.
Qiymət Mahir