Yolda satılan bu məhsulu qəti yeməyin - öldürür
Baş toksikoloq: "Yol kənarlarında, ya bazarlarda satılan göbələklərin içində zəhərli növü ola bilər, bu da..."
Ağdamda 39 yaşlı kişi qida zəhərlənməsindən ölüb. Rayonun Şurabad kənd sakini 1986-cı il təvəllüdlü Əsədov Murad Oruc oğlunun göbələk yedikdən sonra halı pisləşib. M.Əsədov Bərdə Diaqnostika Mərkəzinə çatdırılsa da, həkimlər onun həyatını xilas edə bilməyib. Faktla bağlı araşdırma aparılır.
Göbələyin zəhərli və öldürücü olması faktı çoxdan məlumdur. Lakin insanlar bu məhsulu hələ də gündəlik qida rasionuna əlavə edirlər. Əksəriyyət mağazalarda satılan göbələyə üstünlük verir, amma onların keyfiyyəti ilə bağlı hələ də narahatlıqlar var. Sadəcə, əsasən meşədən yığılmış və təmizlənməmiş göbələk zəhərli, insan həyatı üçün təhlükəli olur.
Bundan başqa, toy mərasimlərində süfrəyə göbələk gətirilir. Kim zəmanət verə bilər ki, şadlıq evləri bu göbələyin keyfiyyətindən xəbərdardır?
Qeyd edək ki, ötən il də Xaçmazda iki qadın göbələkdən zəhərlənib dünyasını dəyişib. Göbələk mürəkkəb zülallı qida məhsuludur. Hər mədə-bağırsaq onu həzm edə bilmir. Həkimlər insanlara məsləhət görür ki, yol qırağından yığılıb satılan göbələkləri almasınlar, özləri də yığıb yeməsinlər. Marketlərdə olan göbələyin zəhərsiz növüdür. Həmin göbələklərdən istifadə etmək olar, amma istifadə müddətinə baxsınlar. Kimin mədə-bağırsağında problem, həssaslıq varsa, o, özünü qorusun, göbələyi qida məhsulu kimi istifadə etməsin.
Bəs yeməli göbələklərin qida kimi faydası, üstünlüyü nədən ibarətdir, uşaqlara da vermək olarmı?
Kliniki Tibbi Mərkəzin (KTM) Toksikologiya şöbəsinin müdiri Azər Maqsudov mövzu ilə bağlı "Yeni Müsavat" a fikrini bölüşüb: "Göbələk zəhərlənməsi ilə bağlı KTM-ə cəmi 6 nəfər müraciət edib. Onlar göbələyi marketdən almışdılar. Məlum olub ki, zəhərli göbələk növü olub. Yəni qida zəhərlənməsi kimi dəyərləndirilib, müayinə olunublar, məsləhət alıb evə gediblər. Ölüm hadisəsi olmayıb. Amma insanlar diqqətli olmalıdırlar. Əsasən də yol kənarlarında, ya bazarlarda göbələk aldıqda ehtiyatlı olmaq lazımdır. Ona görə ki, onların içində zəhərli göbələk ola bilər. Bu da ağır zəhərlənməyə səbəb ola bilər. Bazarlarda sanitar epidemioloji yoxlama aparılmalıdır ki, zəhərli növ satışa buraxılmasın".
Baş toksikoloq əlavə edib ki, mağazalarda əsasən zəhərsiz göbələklər-şampinyon və onun növləri satılır: "Onlar zəhərlənməyə səbəb olmur. Ancaq saxlanma müddətinə fikir vermək lazımdır. AQTA hər dəfə zəhərlənmə hadisəsi zamanı dəqiqliklə araşdırır. Marketlərdə zəhərli göbələk növləri satılmır. Amma qida məhsulu kimi göbələyə qarşı bəzi insanlarda həssaslıq ola bilər. Göbələyə qarşı orqanizmdə reaksiya ola bilər. Saxlama müddəti pozulursa, zəhərlənməyə səbəb ola bilər. Üzərində yazılır, 10 gün, ən gec 2 həftə ərzində vaxtı var, buna diqqət etmək lazımdır.
O ki qaldı allergik reaksiyalara, göbələk çox qüvvətli qida məhsuludur. Yeyəndən sonra mədə nahiyəsində köp, ağrılar, dəri səthində qızartılar olarsa, bu o deməkdir ki, bu qida orqanizmə düşmür. Ondan uzaq durmaq lazımdır".
Məlumat üçün bildirək ki, bazarlarda və marketlərdə satılan şampinyon, kəpənək göbələyi, balqabaq göbələyi (lisichka), qozlu göbələk kimi növlər zəhərsiz sayılır. Onlar aşağı kalorili və zülal baxımından zəngin olduqları üçün sağlam qida hesab olunur. Ən təhlükəli məqam - zəhərli göbələklərin yeməli olanlara bənzəməsidir. Mütəxəssislərin fikrincə, bəzi zəhərli göbələklər ilk baxışda dadlı və zərərsiz görünür. Ağ ölümcül göbələk (Amanita phalloides) - Şampinyona bənzəyir, ancaq az miqdarda belə ölümlə nəticələnə bilər. Ağsaqqal göbələyi (Amanita verna) - həm zahirən, həm də dad baxımından yeməli göbələklərlə qarışdırıla bilər. Qırmızı başlı zəhərli göbələk (Amanita muscaria) -ən çox tanınan, lakin halüsinasiyalara və ağır zəhərlənməyə səbəb olan növdür. Zəhərli paxlava göbələyi (Hypholoma fasciculare) - qrup halında bitir, tez-tez yeyilən növlərlə səhv salınır. Göy göbələk (Entoloma sinuatum) - yeyilən "mavi göbələk"lərlə bənzərliyi var, lakin orqanizmdə ağır fəsadlar yarada bilər. Bu növlərin bəzilərinin ayağında kisə (volva) və halqa olur, bu da onları tanımaq üçün vacib göstəricidir. Amma ən etibarlı üsul - tanımadığınız heç bir göbələyə toxunmamaq və dadına baxmamaqdır.
Pediatrlar qeyd edib ki, 5 yaşına qədər uşaqlara göbələk verilməsi məsləhət görülmür. Göbələk - zülalla zəngin olsa da, onu həzm etmək çətindir. Əgər uşağa verilərsə, yaxşı bişmiş olmalıdır və kiçik porsiyada verilməlidir. Amma əvvəlcə allergik reaksiya yoxlanılmalıdır. Yalnız market məhsulu kimi etibarlı mənbədən alınmış növlərdən olmalıdır. Marketdə satılan məhsullarda belə, istifadə müddətinə, qoxusuna və görünüşünə diqqət yetirmək vacibdir. Meşədən yığılmış və ya yol kənarında satılan göbələklər isə heç vaxt riskə dəyməz.