Peşəkar insan
Şair, dramaturq, tərcüməçi Adil Babayev ( 1925-1977)
Azərbaycanın XX əsr ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri kimi tanınan Adil Qafar oğlu Babayev 1925-ci il yanvar ayının 27-də Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. Şair-dramaturq 30-a yaxın kitabın müəllifidir. Azərbaycan poeziyasında sovet janrının inkşafı bilavasitə onun adı ilə bağlıdır. 1945-ci ildə Səməd Vurğun gənc Adilin yazdığı "Çinar" şeirinə yüksək qiymət verərək ona şeir ithaf etmişdi. "Şair, nə incədir rübabın sənin" misrası ilə başlayan məşhur şer "Mənim arzum" adlanır. "Kommunist" və "Bakinski raboçi" qəzetlərində dərc olunun bu şeir gənc şairin gələcək həyat və yaradıcılığında mühüm rol oynamışdır. Adil Babayevin yaradıcılığı çoxşaxəlidir. Onun pyesləri Azərbaycan Milli Dram Teatrında ("Dağlar qızı"), Gənc Tamaşaçılar Teatrında ("Yarımçıq şəkil"), Naxçıvan Musiqili Dram teatrında ( "Yarımçıq şəkil"), Musiqili Komediya teatrında ("Qız görüşə tələsir") Sumqayıt Dram teatrında ("Mənim məhəbbətim" və "Ən xoşbəxt adam ") müvəffəqiyyətlə tamaşaya qoyulmuşdur.
Adil Babayev peşəkar tərcüməçi kimi də məhsuldar fəaliyyət göstərib. Azərbaycan oxucusu Robindranat Taqorun, Nekrasovun, Lermontovun, Puşkinin, Qarsia Lorkanın,Pablo Nerudanın, Vladimir Sokolovun, Yan Raynisin, Taras Şevçenkonun, David Kukuldinovun və başqa görkəmli qələm ustalarının poeziya nümunələri onun tərcüməsində öz ana dilində tanış olmuşdur. Adil Babayev tərcüməçilik fəaliyyətində səhnə əsərləri də xüsusi yer tutur. Y.Osnon və V.Vinnikovun "Hind gözəli", Tsau Yunun "Tufan" , Nodar Dumbadzenin "Darıxma,ana" əsərləri Milli Dram Teatrında, Şota Mirolavanın "Tbilisi nəğməsi" Musiqili Komediya Teatrında, M.Petruyeskonun "Ölümünü görmüş adam" Ağdam Dövlət teatrında oyna-nılmışdır.
Adil Babayev tarixi mövzularda yazdığı poemaları ilə də məşhurdur. Bunların arasında "Memarın məhəbbəti", "Qız qalası, "Babəkdən sonra", "Yanıqlı gülüşlər", "Qartal qanadları" əsərlərini ayrıca qeyd etmək lazımdır. Səid Rüstəmov, Ağabağı Rzayeva, Şəfiqə Axundova, Süleyman Ələsgərov, Tofiq Bakıxanov, Nəriman Məmmədov, Ramiz Mirişli, Sevda İbrahimova, Oqtay Rəcəbov, Ələkbər Tağıyev, Faiq Sucəddinov, Eldar Mansurov, Mobil Babayev kimi görkəmli bəstəkarlarımız Adil Babayevin sözlərinə 200-dən çox mahnı bəstələnmişdir. Zeynəb Xanlarova, İslam Rzayev, Mirzə Babayev, Fidan Qasımova, Baba Mirzəyev, Mobil Əhmədov, İlhamə Quliyeva, "Qaya" kvarteti, "Sevil" ansamblı, Flora Kərimova, Nəzakət Məmmədova, Akif İslamzadə, Aygün Kazımova və başqa tanınmış müğənnilərin ifasında indi də müxtəlif efirlərdə səslənir.
Adil Babayein yaradıcılığı barədə Səməd Vurğun, Mirzə İbrahimov, Mehdi Hüseyn, Məmməd Cəfər, Osman Sarıvəlli, Məmməd Rahim, Abbaz Zamanov, Cəlal Məmmədov, Məsud Əlioğlu, Cəlal Abdulayev, Nəkir Nəbiyev, Kamal Talıbzadə, Yaşar Qarayev, Bəxtiyar Vahabzadə, Həbi Xəzri, Xəlil Rza, Nəriman Həsənzadə və başqa görkəmli ziyalılarımız, nüfuzlu tənqidçilər müxtəlif vaxtlarda dövrü mətbuatda, elmi əsələrdə mətbuatda münasibət bildirmişdir. Onun poeziyası və teatr yaradıcılığı mövzusunda üç namizədlik dissertasiyası yazılmış və monoqrafiya şəklində nəşr olunmuşdur. Adil Babayev 1977-ci ildə uzun sürən ağır xəstəlikdən sonra ömrün 52-ci baharında Bakı şəhərində vəfat etmişdir.
Adil Babayevin xatirəsini əbədiləşdirmək məqsədilə Bakı və Gəncə şəhərlərində iki küçəyə, Naxçıvan Müxtar Respublikasında Mərkəzi Uşaq kitabxanasına şairin adı verilmişdir.
