Həcc arzusu ilə aldadılanlar: Dini duyğular necə alətə çevrildi?

Bir insanın həyatında yalnız bir dəfə qismət ola biləcək müqəddəs səfər - Həcc ziyarəti. Kiminin illərlə yığdığı vəsait, kiminin bütün ailə büdcəsini səfərbər etdiyi o müqəddəs yol... Və bu yolun başında gözləyən bir fırıldaq. Təsəvvür edin: Siz inamla, təvəkküllə Allah yoluna çıxmağa hazırlaşırsınız, amma yolun sonunda sizi Məkkə deyil, aldadılmaq acısı qarşılayır. Bu təkcə maddi fırıldaq deyil. Bu, həm də mənəvi oğurluqdur. İnsanların inamı ilə oynamaq, dini duyğuları qazanca çevirmək, cəmiyyətin ən həssas nöqtəsinə toxunmaq deməkdir. Bu cür hadisələr cəmiyyətin dini institutlara və ümumilikdə etibara olan münasibətini sarsıdır.

Son vaxtlar  Azərbaycanda baş verən hadisə, dinin necə manipulyasiya olunduğunu, dini ehtiramın nə qədər alçaltdığını göz önünə sərir. 60   zəvvar, Həccə getmək ümidi ilə bir turizm şirkətinə müraciət edərək, ciddi məbləğdə pul ödəyiblər. Amma nəticəsində ziyarətə getməyiblər və onların dini duyğuları, yalnız bir neçə şəxsin şəxsi maraqlarına xidmət etmək üçün bir alətə çevrilib. Turizm şirkətinin rəhbəri bu fırıldaqçılığa görə həbs edilib. Bu hadisə dini inancın, insanların mənafeyinin qorunmasının vacib bir məqam olduğunu bir daha göstərdi. Həcc ziyarəti, sadəcə fiziki bir səyahət deyil, həm də insanın daxili sülhünü tapması, ruhi təmizlənməsi və Allah ilə daha yaxın bir əlaqə qurmasıdır. Ancaq bu cür hadisələr dini mənəviyyatın necə ucuzlaşdırıldığını, ticarətə çevrildiyini və insanların dini arzularının necə istifadəyə verildiyini göstərir.

Bu ziyarət  bir çox insanın ömür boyu arzuladığı müqəddəs səfərdir. Bu yol hər kəs üçün maddi baxımdan asan olmasa da, inamla və dua ilə gedilən bir yoldur. Ancaq bəziləri üçün bu yolun sonu Məkkəyə yox, məyusluğa çıxdı. Arzular da, dualar da yarımçıq qaldı.

Bu təkcə maddi bir zərər deyil. Bu, vicdanın dərinliyində toxunan mənəvi bir zədələnmədir. İnsanlar sadəcə bir səfərə deyil, bir inanca, bir ibadətə, bir duaya getmək istəmişdilər. Pul itirmək bəzən sağalır, amma inam itəndə, arxasından gələn etimadsızlıq daha dərin yaralar açır.

Bu ilk deyil, bəs son olacaqmı?

Təəssüf ki, bu cür hallar son illərdə daha da artıb. Rəsmi qurumlardan kənarda fəaliyyət göstərən fərdi turizm şirkətləri "əlavə yer", "əlavə imkan" vədləri ilə zəvvarları cəlb edir. Cəmiyyət isə hələ də dini məsələlərdə sənədə yox, "sözə inanmağa" meyllidir. Və bu sadəlövhlük bəzi hallarda ağır nəticələr doğurur.

Həcc ziyarəti, müsəlmanların həyatında  ən yuxarı mərhələ hesab olunan bir ibadətdir. Bu ziyarət, dini cəhətdən çox dəyərli olduğu kimi, bir insanın həyatını dəyişdirən, ruhunu təmizləyən və ona yüksək mənəvi dəyərlər qazandıran bir təcrübədir. Məsələnin digər tərəfi isə, insanların bu cür fırıldaqlardan qorunmasının vacibliyidir. İnsanlar dini təcrübələrə daha diqqətli yanaşmalı, səlahiyyətli və etibarlı mənbələrdən məlumat almalıdırlar. Bu yalnız dini təcrübənin özünün qorunması üçün deyil, həm də insanların bu təcrübəni yaşarkən zərər görməməsi üçün vacibdir. Dini inanc, təkcə pul qazancı və şəxsi maraqların deyil, ruhsal inkişafın əsaslı olduğu bir sahə olmalıdır.

Nəticə etibarilə, Həccə getmək, yalnız dini bir ziyarət olmalı, insanların mənəvi dünyasında yerini tutmalı və heç vaxt bir alətə çevrilməməlidir. Bu hadisə, dini duyğuların necə sui-istifadə oluna biləcəyini göstərməkdədir. Dini dəyərlərin qorunması, həm də belə manipulyasiyaların qarşısını almaq üçün ciddi qaydaların tətbiq edilməsi ilə mümkündür. Din, ticarətə çevriləcək qədər ucuzlaşdırılmamalıdır.

Mövzu ilə bağlı ilahiyyatçı Yaşar Qurbanov Olaylar.az-a açıqlama verib. İlahiyyatçı qeyd edib ki, Həcc adı ilə insanları aldatmaq ən böyük günahdır:

"Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi həcci təşkil edir və vizaları verir. Zəvvarlar birinci ora müraciət etməlidirlər. Hər turizm şirkəti həcc məsələsi ilə məşğul olmur. Belə məsələlərdə turizm şirkətlərinə, tanınmayan şirkətlərə güvənmək olmaz. Həccin qiyməti bəllidir. Yəqin insanlara deyirlər ki, biz daha ucuz aparırıq. İnsanlar da buna inanırlar . Ona görə belə məsələlərdə diqqətli olmaq lazımdır. İdarə ilə əlaqə saxlayıb bildirməlidirlər ki, belə şirkətlər var, həcc ziyarətinə aparmaq istəyirlər.

Yenə deyirəm, vizaları Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi verir. Turizm şirkətlərinə həcc məsələsində güvənmək doğru deyil. İnsanların özündə də səhv var.

Həccin qiyməti bəllidir, standartdır. Ondan aşağı mümkün deyil. Həcc adı ilə insanları aldatmaq, sui-istifadə etmək, əlbəttə ki, ürək açan hal deyil, düzgün deyil. Bu, din adı altında insanları aldatmaqdır və belə hallar insanlara dinin pis təsirini göstərir.

Bütün sahələrdə belə fırıldaqlar olur . Deyək ki, məsələn, insanlar var ki, viza açmaqla məşğuldurlar - qərb ölkələrinə vizalar düzəldirlər və ya turizm təşkil edirlər. Nə qədər insan aldadılır, amma heç kim buna görə səyahətindən və ya istirahətindən əl çəkmir.  Fırıldaqçı hər yerdə fırıldaqçıdır. Fırıldaqçının dini, imanı olmur. Onun dinlə əlaqəsi yoxdur. Belə məsələlərdə dini və ya İslamı günahlandırmaq düzgün deyil. Bəli, bu hallar insanlara pis təsir edir, amma insanlar da belə məsələlərdə ayıq olmalıdırlar. İnsanları bu adla aldatmaq ən böyük günahdır. Ümumiyyətlə yalan danışmaq, aldatmaq, qul haqqı ən çirkin günahdır. Allah-Təala bütün günahları bağışlayandır. Amma qul haqqı-kiminsə haqqını yemək, onu aldatmaq günahdır və Allah onu bağışlamır. Onun hesabı axirətə qalır.

Həcc məsələsini hər kəs bilməlidir ki, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi təşkil edir. Yəni  çadırdır, vizadır, bu təşkilatçılıqdır, təyyarə biletidir - hamısını onlar təmin edirlər. Belə məsələlərdə kimsə turizm şirkəti kimi deyəndə ki, "mən təşkil edirəm", zəng etmək lazımdır Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinə ki, belə bir şey var, belə bir şeydən istifadə edirlər, və yaxud da qiymət məsələsidir. Yəni maarifləndirmə çatışmazlığı deyil, insanlarda da səhv var".

İnanc - insanın içindəki ən saf, ən toxunulmaz hisslərdən biridir. Ona toxunmaq, onu istismar etmək sadəcə bir fırıldaq deyil, mənəvi dünyaya yönəlmiş bir hücumdur. Həyat onsuz da kifayət qədər çətindir; insanlar ruhən dincəlmək, qəlbən rahatlamaq üçün müqəddəs yollara üz tutur, dua ilə, niyyətlə yola çıxırlar. Bəzən bu yollar uzun illərin gözləntisi, səbrin zirvəsidir.

Ən ağrılısı isə odur ki, bu qədər ümidin sonunda xəyal qırıqlığı dayanır. Pulun, zamanın itməsi bir yana - inamın, güvənin dağılması bəlkə də heç bir ölçüyə sığmır. İnsan bir dəfə aldadıldımı, daha heç kimə eyni təmizliklə yanaşa bilmir. Şübhə, ehtiyat və qorxu onun yol yoldaşına çevrilir.

Bu cür halların qarşısını almağın yolu təkcə qanunla deyil, həm də şüurla, cəmiyyətin öz içində ayıqlığı artırmaqla mümkündür. Maarifləndirmə yalnız kimsə aldadıldıqdan sonra edilən xəbərdarlıqlar olmamalıdır. Biz zamanında danışmalı, yazmalı, göstərməliyik. Hər müqəddəs yolun yanında mütləq bir işıq yanmalıdır - insanı aldadana yox, onu qoruyana çevrilən bir işıq.

Çünki bir xalqın inancına toxunulursa, bu artıq tək bir fərdin yox, bütöv bir cəmiyyətin məsuliyyətidir.

Zeynəb Mustafazadə