Zamanın hökmünə tabe olmayan sənətkar
(Rəssam Əsgər Məmmədova həsr olunur)
Əsərləri əbədiyyətlə nəfəs alan, fırçası zamanın fövqündə rəqs edən rəssam Əsgər Məmmədovun yaradıcılıq bioqrafiyası Azərbaycan ruhunun rus abu-havası ilə qovuşduğu, ipək günəş şüalarından toxunmuş bir xalı, ecazkar bir simfoniyadır.
Azərbaycanın dilbər guşələrindən olan Mərzili kəndində dünyaya gələn Əsgər Məmmədov doğma torpağın bütün gözəlliyini, onun ənənələrini və cazibədar folklorunu canına hopdurmuşdur. Bu xəzinələr sonradan cənnət bağçasında əkilmiş ekzotik güllər kimi onun əsərlərində çiçəklənmiş, bənzərsiz tablolara çevrilmişdir.
O, Əzim Əzimzadə adına Bakı Rəssamlıq Məktəbini, daha sonra Moskvada Ümumittifaq Kinematoqrafiya İnstitutunun rejissorluq fakültəsini bitirərək, xəzinə tapan bir səyyah kimi, bədii dünyasını bilik və ilhamla zənginləşdirdi. Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında çalışmaq onun üçün vacib bir mərhələ oldu: bacarıqlarını cilaladı və fırçanın bir hərəkətilə emosiyaları ötürməyi, canlı obrazlar yaratmağı öyrəndi.
Rəssamlıq Əsgər Məmmədov üçün daxili dünyasının bütün gözəlliyini, düşüncə tərzini və hisslərinin zərifliyini ən tam şəkildə ifadə edə biləcəyi sirli bir portal oldu. Onun əsərləri, sanki əqiq daşlar kimi, dünyaya səpələndi, səmimiyyəti, dərinliyi və misilsiz koloritləri ilə hər kəsi heyran etdi. Dünyanın müxtəlif yerlərində təşkil edilən şəxsi sərgiləri onun danılmaz istedadının və dünya incəsənətinə verdiyi əhəmiyyətli töhfənin sübutu oldu, rəssamlıq səmasında parlayan bir ulduz kimi.
Əsgər Məmmədov sənətinin dünyaya, səmimi məhəbbətə və möhkəm dostluğa incə bir çağırış olduğunu düşünürəm. Onun əsərlərində poeziya fəlsəfəsi və fəlsəfə poeziyası ahəngdar şəkildə birləşərək, xəyalların canlandığı sehrli bir bağ, vizual məkan yaradır. Rəssamın mənzərələri, natürmortları, portretləri və qrafik əsərləri doğma torpağa, onun misilsiz təbiətinə və zəngin mədəni irsinə olan sevgi ilə doludur. Onun əsərlərində əsrlərin dərinliyindən gələn bir melodiya kimi, Azərbaycan folklorunun, çoxəsrlik miniatür sənətinin, parlaq xalçaların və lirik poeziyanın təsiri hiss olunur.
Bu yaxınlarda Leyla Fərəcovanın rəhbərliyi ilə biz bu dahi azərbaycanlı rəssamın Moskvadakı emalatxanasını ziyarət etdik. Bu səfər sadəcə görkəmli sənətkarın yaradıcılığı ilə tanışlıq deyil, həm də Azərbaycan mədəniyyəti və mənəviyyatı sarayının ziyarəti idi. Əsgər Məmmədovun qalereyasında Azərbaycana həsr olunmuş bir çox əsər gördük: al-qırmızı nar, ətirli heyva, Şuşanın mənzərələri, Qarabağın simvolu - xarıbülbül...
Əsgər Məmmədov təkcə istedadlı bir rəssam deyil, həm də sərhədsiz təxəyyülə malik, yorulmaz bir ixtiraçıdır. Həyat yoldaşı Tatyana Petrovnanın haqlı olaraq qeyd etdiyi kimi, o, sanki başqa dünyadan gəlmiş bir qonaqdır. Onun barmaqları yalnız ilhama və ali qüvvələrə tabe olaraq, iradəsindən asılı olmayaraq yaradır, sanki görünməz bir əl tərəfindən idarə olunur. Onun tablolarının detalları sanki öz-özünə yaranır və yalnız iş tamamlandıqda, möhürlənmiş bir məktubu açırmış kimi, onun bütün məzmununu dərk edir...
Bu görüş əsnasında şeirlər səsləndi, sanki bülbülün incə nəğmələri kimi mahnılar oxundu... Bəxtiyar Vahabzadə, Məmməd İsmayıl, Xudu Məmmədov və b. böyük Azərbaycan mütəfəkkirlərinin və mədəniyyət xadimlərinin adları xatırlandı. Biz mehriban ev sahiblərinin yaratdığı istilik və rahatlıqdan zövq alaraq, maraqlı söhbətlər etdik, bəzi tabloların yaranma səbəblərini, onların hekayətlərini dinlədik. Qədim Tula samovarından içilən çay süfrəsində söhbət səmimi şəkildə davam edir, ürəklərimiz sevinclə dolurdu.
Hətta Əsgər müəllim də öz şeirlərindən bir neçəsini oxudu, sanki ruhunun ən gizli guşələrini bizlərə açdı.
Əminəm ki, Əsgər Məmmədovun yaradıcılığı keçmişi və bu günü, Şərqi və Qərbi, Azərbaycanı və Rusiyanı birləşdirən bir körpüdür, sanki zaman uçurumunun üzərindən atılmış bir göy qurşağı kimi. Onun sənəti müxtəlif millətlərdən və mədəniyyətlərdən olan insanları birləşdirən gözəlliyə malik, harmoniyaya və əbədi dəyərlərə bir himndir!
O, təkcə rəssam deyil, həm də şair, filosof, mütəfəkkirdir; əsərləri ilə bizə həyatın mənasını, bu dünyadakı yerimizi xatırladan, mədəni irsin qorunmasının vacibliyi və xalqlar arasında dostluğun möhkəmləndirilməsi barədə düşünməyə vadar edən yaradıcı şəxsiyyətdir.
Və belə insanlar, harada olsalar, özləri boyda Azərbaycandırlar!
Afaq Şıxlı,
Həkim, şair-tərcüməçi, publisist,
Rusiya, Azərbaycan və Avrasiya Yazıçılar Birliklərinin üzvü
25.11.2025. Moskva