Günəşdən yaxın məsafədə yeni planetlər formalaşır- ÖZƏL

Olaylar.az xəbər verir ki, Günəş sisteminə nisbətən yaxın məsafədə, təxminən 424 işıq ili uzaqlıqda yerləşən bir ulduzun ətrafında yeni planetlərin formalaşması prosesi gedir. Orta ölçülü olan bu ulduz protoulduz mərhələsindədir və ətrafında qaz, toz və buzdan ibarət protoplanet diski mövcuddur. Bu disk, gələcək planetlərin "tikinti materialı" hesab olunur və tərkibindəki karbon birləşmələri, su və qrafit həyatın yaranması üçün əlverişli şəraitin mövcudluğunu göstərə bilər.

Protoplanet diski ulduz sistemlərinin yaranmasının ilkin mərhələsini təşkil edir. Burada maddələr tədricən sıxlaşaraq planetlər əmələ gətirir. Mərkəzdə yerləşən protoulduz hələ də cazibə sıxılması prosesini tamamlamayıb və termonüvə reaksiyalarını işə salmayıb. Bu fenomenə nümunə olaraq alimlərin diqqətini çəkən PDS 453 ulduzunu göstərmək olar.

PDS 453, yaşı 5-10 milyon il arasında qiymətləndirilən bir ulduzdur və onu əhatə edən disk təxminən 320 astronomik vahid ölçüsündədir. Tədqiqatlar göstərir ki, diskin uzaq hissələrində maddənin yarısı buzdan ibarətdir. Bununla belə, ulduza daha yaxın olan sahələrdə yüksək temperatur səbəbindən buzun mövcudluğu müşahidə edilmir.

Diskdəki maddənin ümumi kütləsi təxminən altı Yer planetinə bərabərdir. Bu, Yerə bənzər ölçülərdə planetlərin yaranması üçün yetərli potensialı təmin edir. Xüsusilə karbon birləşmələri - qrafit və amorf karbon - diskin ən maraqlı xüsusiyyətlərindən biri kimi qeyd olunur. Karbon mürəkkəb molekullar yaratmaq qabiliyyətinə malikdir, bu isə onu həyatın yaranmasında mühüm element halına gətirir.

Bu cür ulduz sistemlərinin öyrənilməsi, planetlərin necə formalaşdığını və onların tərkibini müəyyən edən amilləri daha yaxşı anlamağa imkan verir. Elm adamları, PDS 453 kimi sistemlərin tədqiqi vasitəsilə Günəş sistemimizin erkən mərhələlərinə işıq sala bilərlər.