İnsanın yeddi ən böyük qorxusu
Hamımızın qorxduğumuz bəzi şeylər var. Bəzilərimiz qaranlıqdan, bəzilərimiz yüksəklikdən, kimimiz isə tək qalmaqdan qorxuruq.Qorxu insanın ən ilkin və güclü instinktlərindən biridir. O, təhlükədən qaçmaq və sağ qalmaq üçün yaranmış təbii bir müdafiə mexanizmidir. Beyin təhlükə hiss etdikdə, adrenalinin ifrazını artıraraq bədəni "döyüş və ya qaç" rejiminə keçirir. Bu, ürək döyüntüsünün sürətlənməsi kimi fiziki reaksiyalarla müşayiət olunur. Qorxular həm real təhlükələrə, həm də psixoloji amillərə əsaslana bilər. Məsələn, uşaqlıq travmaları, cəmiyyətin təsiri və ya genetik meyillər müəyyən qorxuların formalaşmasına səbəb ola bilər. Bəzən bu hiss nəzarətsiz hala gəldikdə fobiyalara çevrilir və insanın gündəlik həyatına mənfi təsir göstərə bilər.
İnsanların ən dərin 7 qorxusu hansılardır və bu qorxularla necə mübarizə aparmaq olar?
1. Ölüm qorxusu - Tanatofobiya
Ölüm hər kəsin qaçınılmaz sonudur. Bu qorxunu düzgün idarə etmək, onu yaşamağa mane olan yükdən bir gücə çevirmək mümkündür. Ölüm qorxusu uşaqlar, gənclər, böyüklər və qocalar da daxil olmaqla, hər yaşda olan insanlarda müşahidə oluna bilər. Bu qorxudan azad olmaq üçün bir sıra metodlar var:
1. Ölümü qəbul edib onu düşünməkdən qorxmamaq. "Ölməyi öyrənən adam azad olmağı öyrənir." - Leonardo da Vinçi
2. Dolu və mənalı yaşamaq. "Həyatını yaxşı yaşasan, ölüm gəldikdə qorxmazsan." - Konfutsi
3. Mənəvi və fəlsəfi rahatlıq tapmaq.
Fərqli inanclar və fəlsəfələr də ölümdən sonrakı həyat haqqında müxtəlif izahlar verir. Kimisi onu ruhun səyahəti, kimisi isə dinc bir son kimi görür.
2. Uğursuzluq qorxusu - Atixifobiya
Uğursuzluq qorxusu insanların ən böyük qorxularından biridir. Çoxları potensialını göstərə bilmir. Çünki "uğursuz olmamalıyam" düşüncəsi onları dayandırır. Uğursuzluq qorxusu qədim inanclara və şəxsi təcrübələrə əsaslanır. İnsanlar müəyyən rəqəmləri (məsələn, 13), hadisələri (güzgü sındırmaq, qara pişik keçməsi) uğursuz hesab edirlər. Bu inanc psixoloji təsir edərək, insanın özünü uğursuzluğa hazırlamasına səbəb ola bilər.
Uğura nail olmaq üçün başqalarının fikirlərini çox düşünməməli, uğursuzluğu dərs kimi qəbul edərək davam etmək lazımdır.
3. Rədd edilmə qorxusu
Ən qədim dövrlərdən bəri insan üçün qəbilədən qovulmaq ölüm demək idi. Bu gün fiziki olaraq tək qala bilərik, amma emosional olaraq tərk edilmək yenə də ən böyük qorxularımızdandır. Rədd edilmə qorxusu insanın cəmiyyət və ya bir qrup tərəfindən qəbul edilməməsi, tənqid olunması və ya mənfi qiymətləndirilməsi ilə bağlı yaranan narahatlıq və qorxudur.İnsanlar, bu qorxu səbəbindən öz fikrini azad ifadə etməkdən çəkinə və ya daim başqalarının təsdiqini almağa çalışmaq kimi davranışlar sərgiləyə bilərlər.
Öz dəyərinizi başqalarının təsdiqi ilə ölçməmək, rədd edildikdə, özünüzə "Bundan nə öyrənə bilərəm?" sualını vermək bu qorxudan azad olmağın yollarındadır.
4. Naməlumluq qorxusu - gələcəyin sirri
İnsan bilinməyən şeylərdən qorxur. Gələcəkdə nə olacağını bilməmək, qeyri-müəyyənlik içində yaşamaq insanı stresə salır. Araşdırmalar göstərir ki, bu qorxudan azad olmaq üçün özünə inamı artırmaq, kiçik addımlar ataraq sosial vəziyyətlərə daxil olmaq və müsbət təcrübələr yaşamaq vacibdir.
5. Tənha qalmaq qorxusu
Tənha qalmaq, dostsuz, sevgisiz qalmaq düşüncəsi insanları qorxudur. Halbuki, bəzən tək qalmaq inkişaf üçün vacibdir. Bu qorxu, insanın başqaları tərəfindən unudulmaq və ya sevilməmək ehtimalı ilə əlaqədardır. Sosial varlıq olaraq insanlar əlaqələrə ehtiyac duyurlar və bu qorxu, insanın tək qalmamaq üçün əlaqələrə daha çox bağlanmasına səbəb ola bilər. Tənha qalmaq qorxusunu aşmaq üçün sağlam sosial əlaqələr qurmaq və öz içindəki gücü kəşf etmək önəmlidir.
6. Nəzarəti itirmək qorxusu
İnsan hər şeyə nəzarət etmək istəyir. Amma həyat həmişə planladığımız kimi getmir. Nəzarəti itirmək qorxusu, insanın həyatını idarə edə bilməməsi və ya hadisələrə nəzarət edə bilməməsi hissindən yaranır. Bu, xüsusilə qərar vermək, gələcəyə dair planlar qurmaq zamanı güclü ola bilər. Nəzarəti itirmək qorxusu ilə başa çıxmaq üçün özünüzü olduğunuz kimi qəbul etmək və bəzən risklərə açıq olmaq vacibdir.
7. Ağrı və əzab qorxusu
Fiziki və emosional ağrıdan qaçmaq istəyimiz təbiidir. Ağrı və əzab qorxusu insanın təbii reaksiyasıdır. Fiziki ağrı bədənin müdafiə mexanizması olaraq qəbul edilir, psixoloji əzab isə gələcəkdəki neqativ hallardan qorxma ilə əlaqəlidir. İnsan psixoloji və fiziki dözümlülüyünüzü artırmaqla bu qorxudan azad ola bilər.
Zeynəb Mustafazadə