Dilimizin saflığını qorumaq üzərində düşünmək lazımdır- ÖZƏL

"Dilimizin saflığı, bu sahədə mövcud problemlərlə bağlı müzakirələr davam etməkdədir. Şübhəsiz ki, belə aktual məsələ bizi düşündürür, narahat edir. Qənaətimcə, dilimizin bu günə düşməsi məsələsi peşəkar səviyyədə araşdırılmal və təkliflər verilməlidir". Bunu "Olaylar"a ekspert Əkrəm Bəydəmirli deyib: "Təbii ki, belə geniş və ciddi problemli məsələni kiçik bir yazıda əhatə etmək fikrində deyiləm. Amma bəzi məqamlara qısaca nəzər salmaq istərdim. Birincisi, təhsil sahəsində gündən-günə ağırlaşan ağrılı problemlər ana dilimizə böyük zərbə vurur. Təhsillə bağlı məsələlər ayrıca bir söhbətin mövzusudur. Millətin, dövlətin strateji sahəsi olan təhsilə heç kim barmaqarası baxmamalıdır. Bu sahədə hər hansı əyintilər, ciddi problemlər  gec-tez  özünü cəmiyyətdə çılpaqlığı ilə üzə çıxarır. O baxımdan  ana dilində olan problemlərin xeyli hissəsi təhsildən qaynaqlanır. Dilinə, mənəvi dəyərlərinə etinasız yaraşan  istər jurnalist, istər televiziya aparıcısı, istərərsə də, digər peşə sahibi  olsun, onların hər biri məktəb oxuyub. Mükəmməl təhsil almış şagird, tələbə öz dilinə etinasız yanaşa bilməz. Təhsil elə bir sahədir ki, orada buraxılmış ciddi səhvlər isə illər keçəndən sonra özünü göstərir.
İkincisi, mütaliə vərdişlərinin bir çox səbəblərdən itməsi zaman keçdikcə  fəsadlarını verir.  Mütaliənin insanın formalaşmasında, beynin, yaddaşın inkişafında əvəzsiz rolu haqqında ətraflı dəlillər, məntiqli fikirlər var. Bu barədə əlavə nəisə demək istəmirəm. Amma  mütaliə mədəniyyətinə, ənənələrinə, vərdişlərinə zərbə vuran xeyli faktorlar var.
Bəziləri deyirlər ki, Azərbaycan dilində oxumalı kitablar azdır və yaxud yeni ədəbiyyat nümunələri yetərli deyil. Bu fikirlərlə razılaşmaq olmaz.  Çünki istər Azərbaycan dilində, istərsə də digər dillərdə ən azından elektron kitabxanalar vasitəsilə oxumalı kitablar tapmaq mümkündür. 
Bir çox insanlar iqtisadi problemlərinə, gündəlik qayğılarına görə, mütaliəni birdəfəlik leksionlarından çıxarıblar. Digər kateqoriyadan olan insanlar,  xüsusilə, gənclər  min bir zəhmət hesabına  təhsil alırlar, gecə-gündüz çalışırlar. Nəticəsi olmur. İnsan öz zəhmətinin, intellektinin bəhrəsini görməlidir. Əgər görə bilmirsə, bu ciddi fəsadlar yaradır. O zaman həmin insanın kitaba, dəftərə, mütaliəyə hansı müsbət münasibəti olacaq? Diqqət yetirsək görərik ki, çox dar çərçivədə  kitab oxumağa, mütaliəyə meyl var. 
Üçüncüsü, hər zaman qeyd olunduğu kimi  bəzi telekanallarda ana dili ilə bağlı ciddi qüsurları qalmaqdadır.  Aparıcı televiziyanın simasıdır. Əgər bu simanın dili zədələnibsə, tamaşaçı qarşısında xoşa gəlməyən ifadələr işlədirsə, onu auditoriya qarşısına çıxarmaq tamaşaçıya hörmətsizlikdir. Təəssüf ki, belə aparıcılarla bağlı yetərincə faktlar var.
Dördüncüsü, sosial şəbəkələrin gətirdiyi müsbət və mənfi çalarlar, bu sahədə hüququn tam oturuşmaması, ifrat sərbəstlik, ən əsası məsuliyyətsizlik   və digər məqamlar dili bərbad günə qoyur.
Beşincisi, söz yaradıcılığı, dilimizə yeni Azərbaycan türkcəsində olan sözlərin gəlməsi prosesi bərbad vəziyyətdədir. Dilçilik İnstitutunun, bilmirəm başqa kimlərin dilimizə gətirmək istədiyi əcaib-qəraib sözləri dil qəbul etmir. Vaxtılə Xalq şairi Rəsul Rza çimərlik sözünü Azərbaycan dilinə gətirdi və dil onu qəbul etdi. Çünki sözün rahat səslənməsi, dilə uyarlığı vacibdir.  Təəssüf ki, bu gün icad olunan bəzi sözlər dildə rahat səslənə bilmir. Bir zamanlar dilimizdə istifadə olunan müstəqillik sözünü  Türkiyə türkcəsində istifadə olunan "bağımsızlık" sözü ilə əvəz etmək cəhdləri oldu. Amma dil bu sözü qəbul etmədi. Mənim qənaətimcə, yeni söz axtarışına çıxan şəxslər xalq yaradıcılığına, dialekt və şivələrdə unudulmuş sözlərə müraciət etsələr nəticələr əldə edə bilərlər.
Göründüyü kimi, ana dilimizlə bağlı problemlər çoxdur. Bütün bunlar mənim yanaşmamdır.  Ola bilər kimlərsə fikirlərimlə razılaşmasın. Yekun olaraq onu deyim ki, təhsilə, elmə, insana verilən böyük dəyərlər sistemi, məsələyə kompleks yanaşma bəzi sahələrdə inkişafın açarına çevrilə bilər. Ən vacibi dilimizin saflığını qorumaq, mütaliə prosesini inkişaf etdirmək üçün məntiqli mexanizmlər üzərində düşünmək lazımdır".