Ermənistanda yeni qırğın təhlükəsi: məzhəb qarşıdurması dərinləşir, kilsə Qərbin nəzarətinə verilir

Musavat.com xəbər verir ki, Ermənistanın daxilində kilsə ətrafında yaranmış gərginlik artıq təhlükəli həddə çatıb.

Prosesi izləyənlər bildirirlər ki, Nikol Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini uzun illər Rusiyanın ideoloji təsirindən çıxarmağa çalışaraq onu Qərbin nəzarətinə uyğun şəkildə yenidən formalaşdırır. Bu isə ölkədə həm dini, həm siyasi, həm də milli identitet böhranını dərinləşdirir.

Məhz bu kontekstdə politoloq Stepan Danielyanın fikirləri xüsusi diqqət çəkir. O bildirir ki, müasir dövrdə kilsələrin "siyasətdən kənar" olması sadəcə mifdir və Ukrayna, Gürcüstan nümunələri göstərir ki, dini institutlar böyük dövlətlərin təsir alətinə çevrilə bilir. Danielyana görə Paşinyanın Katolikosu və arxiyepiskopları "KQB agentləri" adlandırması Kremlin təsirinin simvolik şəkildə sındırılması cəhdidir.

Siyasi şərhçinin sözlərinə əsasən:

Paşinyan kilsəni Rusiyanın əsrlərdir qurduğu ideoloji nəzarətdən çıxarmağa çalışır;

kilsəni özünün geosiyasi xəttinə uyğun "yumşaq Qərb modeli"nə çevirmək istəyir;

kilsəyə qarşı kəskin ritorika bunun ilk mərhələsi hesab olunur.

Danielyanın xüsusilə vurğuladığı digər məqam ABŞ-dan gəlmiş protestant missioner Ceykob Porslinin fəaliyyəti ilə bağlıdır. Missioner illərdir Ermənistanda dini təşkilatlar yaradır və Danielyanın sözlərinə görə, bu, "ölkəni Rusiyanın təsir dairəsindən çıxarmağa yönəlmiş xarici layihənin tərkib hissəsidir".

Politoloqun fikirlərinə əsasən, Porslinin fəaliyyəti Ermənistan cəmiyyətində:

AAK-nin protestantlaşdırılması qorxusunu gücləndirir,

ənənəvi kilsə institutunu zəiflədərək Qərbin istədiyi modelə çevrilməsinə zəmin yaradır,

məzhəb ziddiyyətlərini alovlandıraraq daxili parçalanmanı artırır.

Danielyan bildirir ki, proses davam edərsə, Ermənistan Apostol Kilsəsi gələcəkdə:

yalnız ölkə daxilindəki yeparxiyaları əhatə edən "Ermənistan Kilsəsinə" çevrilə bilər;

xaricdəki yeparxiyalar Qərbyönlü Kilikya katolikosluğuna verilə bilər;

Rusiyada, Gürcüstanda və İranda yerləşən erməni kilsələri isə avtonomlaşdırıla bilər.

Bütün bu dəyişikliklər Ermənistan daxilində kilsənin milli dayaqlarını zəiflətməklə yanaşı, cəmiyyətdə ciddi narahatlıq yaradıb. Artıq bir çoxları baş verənləri məzhəb qarşıdurmasının başlanğıcı, kilsənin "əsrlərdir mövcud olan mövqeyinin dağıdılması" və erməni kimliyinin transformasiyası kimi dəyərləndirir.

Yekun qiymətləndirməyə görə, Paşinyanın kilsəni rus təsirindən qoparıb Qərbin nəzarətinə verməsi ölkədə dərin sosial-siyasi qarşıdurma və təhlükəli dini fraqmentasiya riski doğurur