Müəllimlərin Sosial Şəbəkə Davranışı və Etik Məsuliyyət
Sosial şəbəkələr informasiya mübadiləsinin əsas platformasına çevrildikcə, ictimai nüfuz daşıyan peşələrdə çalışan şəxslərin burada nümayiş etdirdikləri davranışlar getdikcə daha çox tənqid obyektinə çevrilir. Xüsusilə müəllimlərin sosial mediada emosional və tərəfkeşlik xarakterli paylaşımlarının artması, peşə etikası, ictimai nüfuz və sosial məsuliyyət baxımından yeni suallar yaradır.
Müəllim yalnız bilik ötürən deyil, həm də cəmiyyətin normativ-mənəvi sisteminin formalaşmasına təsir göstərən sosial institutun əsas aktorlarından biridir. Müəllimlərin davranışları - auditoriyada və auditoriyadan kənarda - ictimai nümunə xarakteri daşıyır və gənclərin sosiallaşma prosesinə dolayı təsir göstərir.
Sosial media tədqiqatlarında geniş istifadə olunan "performativ davranış" anlayışı fərdin real baxışlarından çox, sosial təsir yaratmaq və görünürlük qazanmaq məqsədilə nümayişkaranə davranışlar sərgiləməsini ifadə edir. Müəllimlər arasında müşahidə olunan "göstərməlik sevinglər" də bu fenomenə daxildir.
Belə paylaşımlar adətən aşağıdakı xüsusiyyətləri daşıyır: emosional həddin aşılması, arqumentsiz tərif və ya təəssübkeşlik, sosial təsir məqsədi ilə manipulyativ kommunikasiya, kütləvi davranışa adaptasiya (populyar dalğaya qoşulma).
Bu, müəllimin fikirlərinin rasional əsasdan emosional-estetik kontekstə keçməsinə səbəb olur və onun intellektual simasını zəiflədir.
Futbol azarkeşliyi emosiyaya, instinktlərə və qrup identikliyinə əsaslanan kütləvi davranış formasıdır. Bu davranışın müəllim tərəfindən mənimsənilməsi bir neçə ziddiyyət yaradır: müəllimin sosial rolu - analitik, ölçülü, rasional - azarkeşliyin əsas xüsusiyyətləri ilə ziddiyyət təşkil edir; Elm və təhsil mühiti neytrallıq və rasionallıq üzərində qurulduğu üçün ifrat emosional postlar həmkarlar arasında "akademik qeyri-ciddiyyət" təəssüratını gücləndirir.
Sosial media artıq universitetlərin brend idarəçiliyinin bir hissəsidir. Müəllimlərin davranışı həm fərdi, həm də institusional reputasiyaya təsir göstərir.
Akademik heyətin emosional və tərəfkeş paylaşımları universitetin intellektual imicinə zərbə vurur və ictimaiyyətə yanlış mesaj göndərir.
Bir çox universitetlərdə müəllimlərin sosial şəbəkə fəaliyyəti üçün etik kodekslər mövcuddur. Performativ təəssübkeşlik bu kodekslərin neytrallıq, balans və obyektivlik maddələrini pozur.
Peşəkar imicdə yaranmış zədələr müəllimin akademik fəaliyyətinə də psixoloji və sosial təsir göstərə bilər.
Müəllim uğurlarını emosional şüarlarla təqdimat akademik təqdimat forması deyil, nəticə və göstəricilər analitik şərh edilərək paylaşıla bilər.
Sosial şəbəkələrdə müəllimlərin emosional, göstərməlik və azarkeş motivli davranışları yalnız fərdi imic problemi deyil, həm də institusional risk daşıyan tendensiyadır. Müəllimlik peşəsi rasional düşüncə, etik məsuliyyət və ictimai nümunə missiyası tələb edir. Bu səbəbdən sosial şəbəkələrdə davranışlar da eyni prinsiplərə uyğun olmalıdır.
Müəllim hər şeydən əvvəl dəyər daşıyıcısıdır.Onun sosial şəbəkədəki davranışı yalnız şəxsi seçim deyil, cəmiyyətə göndərilən mesajdır.
Zahid Məmmədov
İqtisadçı alıim, professor, Rusiya, Türkiyə və Azərbaycan iqtisad elmləri doktoru.