Gec evliliyin sirri: analarmı? - sosioloq deyir ki...
"Çox hallarda oğlanlar yaxşı qız, qızlar isə deyirlər ki, yaxşı oğlan tapılmır. Maraqlıdır ki, yaxşı oğlan və qızlarımız da var. Amma axtarışlar harada gedir, bax bu böyük bir sualdır".
Bu sözləri aparıcı Aytən Səfərova "Xəbər ertəsi" proqramında deyib. Aytən anaların oğullarının ailə qurmasına mane olduğunu bildirib: "Oğlanlar bilirsiniz niyə qız tapa bilmir? Anası burun büzür, deyir ki, "Bunu bəyənirsən, bizə gəlin bu olacaq?" Baxırsan ki, oğlan artıq gəlib baba yaşına çatıb. Ona görə də övladların özünə seçim vermək lazımdır. Bəzən baxırsan ki, elə bil gəlini bütün ailə üçün gətirirlər. Sanki bütün ailə qızla evlənir".
Statistika onu göstərir ki, təkcə ölkəmizdə deyil, dünyada gənclər evliliyi gecikdirməyə, uşaq sahibi olmamağa və tək yaşamağa üstünlük verirlər. Əvvəlki illərə nisbətən gənc oğlanlar 23-24 yaşda deyil, daha gec yaşda evlənməyə üstünlük verirlər.
Evliliklərin azalması, nikah yaşının və boşanmaların artması ilə bağlı aparılan araşdırmalarda gənclərin evliliyə başlaya bilməməsinin səbəbləri arasında alimentlər, evliliklərdəki neqativ nümunələr, maddi sıxıntılar, işsizlik, dolanışığın baha olması göstərilir. Bəzən boşanmalara da anaların səbəb olduğu deyilir.
Bəs telejurnalist nə dərəcədə haqlıdır?
Üzeyir Şəfiyev
Mövzu ilə bağlı sosioloq Üzeyir Şəfiyev "Yeni Müsavat"a danışıb. Onun fikrincə, bu dəyişiklik sırf seçim və ya gender amili ilə bağlı deyil, daha çox ictimai-sosial faktorlarla əlaqəlidir: "Mən düşünmürəm ki, oğlanların gec ailə qurmasının əsas səbəbi seçim ilə bağlıdır. Sadəcə olaraq, indi evlənmək yaşı həm oğlanlar, həm də qızlar üçün yüksəlib. Əvvəllər belə bir stereotip var idi ki, "tez oyananla tez evlənən qazanır". Xüsusilə qızlar 18 yaşa çatanda ərə verilirdi. Lakin indi cəmiyyət dəyişib. Gənclər əvvəlcə təhsil almağa, karyera qurmağa, mənzil şəraiti əldə etməyə çalışır, yalnız bundan sonra evlənməyi düşünürlər".
Sosioloq hesab edir ki, bu prosesin müəyyən qədər müsbət tərəfləri də var: "Çünki gənclər ailə qurmazdan əvvəl müstəqillik qazanır, öz ayaqları üzərində durmağı bacarır, stabil iş və gəlir əldə edirlər. Bu isə ailə münasibətlərində daha sağlam başlanğıc deməkdir.
Amma digər tərəfdən, ümumiyyətlə, gənclər arasında ailəyə marağın azalması müşahidə olunur. Məsələ təkcə "gec evlənmək"də deyil, həm də "ümumiyyətlə evlənmək istəməmək"də özünü göstərir. Bu gün bir çox gənc ailə və uşaq məsuliyyətindən qaçır. Onlar daha sərbəst, rahat və əyləncəli həyat tərzinə üstünlük verirlər. Boşanmaların artması da onları qorxudur. Çoxları düşünür ki, evlənsələr belə, sonu boşanma ilə bitə bilər. Gənclər ünsiyyət ehtiyaclarını daha çox sosial şəbəkələr və virtual platformalar vasitəsilə qarşılayır. Necə ki, Yaponiyada və Çində "subaylıq sindromu" yayılıb, Azərbaycanda da oxşar meyllər getdikcə güclənir".
Sosioloq qeyd edib ki, valideyn müdaxiləsi daha çox ötən əsrin 70-80-ci illərində var idi, bəzən valideynlər oğlanlarını evlənməyə məcbur edirdilər: ""Tez evlənmək lazımdır" fikri adət-ənənənin diktəsi idi. İndi isə bu təsir minimuma enib, gənclər öz qərarlarını daha sərbəst şəkildə verirlər.
Valideynlərin təsirinin azalması da gənclərin gec evlənməsinin səbəblərindən biridir. Əvvəllər ailələr "yaşın çatıb, evlənməlisən" deyə təzyiq göstərirdi. İndi isə gənclər öz həyatları barədə daha müstəqil qərar verirlər. Bu isə həm müsbət, həm də mənfi nəticələr doğurur".
Ekspert hesab edir ki, gənclərin ailə qurmaqdan çəkinməsinin əsas səbəblərindən biri də sosial-iqtisadi şəraitlə bağlıdır: "Mənzil problemi, yüksək həyat xərcləri, işsizlik və ya qeyri-sabit iş şəraiti gəncləri evliliyi təxirə salmağa vadar edir.
Əgər əvvəl ailə qurmaq cəmiyyətin əsas "trendi" idisə, indi rahat həyat, şəxsi inkişaf və fərdi azadlıq gənclər üçün daha cazibədar görünür. Bu meyl getdikcə daha da güclənir".